Mapa

Według fizyczno-geograficznego podziału Polski jest to obszar pomiędzy rozpoczynającą się na Wiśle deltą a Bydgoszczą. W różnych opracowaniach obszar ten łączy się często z Toruniem, choćby ze względów administracyjnych. W publikacji Architektura chłopska Doliny Dolnej Wisły w latach 1772–1945 i jej problematyka konserwatorska autor, dr Maciej Prarat, podkreśla, że właśnie obszar od miejscowości Nowe aż do Torunia stanowił bardzo zwartą grupę wsi olęderskich i na nim zachowało się najwięcej zagród chłopskich. [18] Obecność osadników olęderskich na tych terenach daje nadzieję na odnalezienie kolejnych miejsc z flizami. Na Żuławach wiele miejscowości, w których zlokalizowano olicowania z holenderskich płytek, związanych było właśnie z przybyszami z Niderlandów. [7]

Jedynym znanym dotychczas i zachowanym na obszarze Doliny Dolnej Wisły jest olicowanie w Pałacu Nowym w Ostromecku. [10] Jest też kilka miejscowości, wspomnianych m.in. przez autochtonów i konserwatora zabytków, których nie udało się jeszcze potwierdzić. Flizy znajdują się również w zbiorach muzealnych na badanym obszarze. W księdze inwentarzowej dawnego Muzeum Regionalnego w Kwidzynie (Heimatmuseum Westpreussen) zawarta jest informacja o czterech flizach: z przedstawieniem trzygłowego tulipana; pojedynczego tulipana wpisanego w ramkę w kształcie rombu, malowanego trzema barwnikami – niebieskim, zielonym i żółtym; fliza z sokolnikiem oraz płytka ze sceną biblijną przedstawiającą wypędzenie Adama i Ewy z raju. Flizy, poza tą z sokolnikiem, zaginęły podczas wojny, zachowały się jednak dokumenty z dokładnymi informacjami opisowymi, a także odręcznymi rysunkami dwóch z nich. Muzeum to od 1926 roku gromadziło eksponaty z obszarów powiatów kwidzyńskiego, sztumskiego i suskiego. Możliwe, że flizy pochodzą również z tego terenu.

W zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu znajduje się ponad 600 fliz, z których 52 pochodzą z toruńskich wnętrz. [10] Na wystawie stałej w Domu Mikołaja Kopernika prezentowanych jest 9 z nich.

Kwerenda dla obszaru Doliny Dolnej Wisły objęła następujące instytucje:

  • Izba Pamięci z salą zbiorów etnograficznych w Janowie,
  • Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku,
  • Narodowy Instytut Dziedzictwa, Oddział w Toruniu,
  • Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura w Bydgoszczy,
  • Zamek w Kwidzynie – Oddział Muzeum Zamkowego w Malborku.

Podczas kwerendy sprawdziłam dokumentację dla prawie 60 lokalizacji. Na kilku kartach udało się znaleźć zapisy mówiące o kaflach we wnętrzach, jednak na ich podstawie nie da się jednoznacznie stwierdzić, czy były to flizy holenderskie. W opisach wspominany jest np. trzon kuchenny z wnęką kominową dekorowaną polewanymi kaflami, zaś w innym miejscu – ozdobna dekoracja z kafli na kominie. Informacje te wymagają dalszych badań.

 

error: Elementy strony są chronione